Boom/Struik van de week: Fagus
De beuk
Beuk werd ook geschreven als bouke, boek, boke, bik, buuk. Het is een oud woord dat teruggaat tot het proto-Germaans, dat wil zeggen de taal waaruit de Germaanse talen zijn ontstaan, gedateerd zo 2000 tot 3000 voor Chr. De laatste stand van de wetenschap is dat er geen verband met het woord boek is. In veel oude literatuur wordt gemeld dat de eerste drukletters van beukenhout waren en dat daarom boeken naar beuk zijn genoemd. Dat lijkt logisch, maar het is zeer de vraag of men in de drukkerij beukenhouten letters heeft gebruikt. Ik meen me te herinneren dat in het drukkerijmuseum Plantin-Moretus in Antwerpen werd verteld dat men perenhout gebruikte voor letters. Uit ervaring weet ik dat dit heel wat sterker is dan beukenhout.
Wat de deur helemaal dicht doet is het feit dat er honderden jaren voor de gedrukte boeken, geschreven boeken waren.
Boek komt van bok, dat letter betekent. Inderdaad: een boek is een verzameling letters.
Lees je veel boeken, dan ben je geletterd en niet geboekt of welgezind.
De Latijnse naam van de beuk is Fagus sylvatica. Dat geeft niet veel problemen: sylvatica is bos en fagus komt van het Griekse fagein: eten. Dit vanwege de beukennootjes. Die bevatten overigens de giftige stof fagine. Mensen kunnen last krijgen als ze overgevoelig zijn. Paarden worden er zeer ziek van.
Er zijn twee factoren die maken dat de ondergroei in een beukenbos schraal vaak is. De eerste is de dichte schaduw van een beukenboom. Die neemt licht weg van de bodem en voert veel water af. .
De tweede reden is dat voor het vergaan van beukenblad kalk nodig is. Op zandgrond ontbreekt die vaak en dan wordt een verzuurde bodem met niet vergaan blad gevormd, waar nog maar weinig groeit. De mooiste beukenbossen vindt men dan ook in Limburg en op de lössgronden van de Veluwezoom. Daar is voldoende kalk aanwezig.
In het Markdal staan ze als laanboom naar het kantoor van Staatsbosbeheer. Aan die bomen is ook te zien dat de maximale leeftijd van een beuk zo een 100 tot 150 jaar is en dat komt omdat hij geen duurzaam kernhout vormt. Hij gaat namelijk na zo een 100 jaar van binnenuit rotten en dat is het einde.
Tekst en foto’s: Aad van Diemen
